۴ راهکار دامپزشکی برای حل مشکل آنفلوانزای پرندگان
معاون سازمان دامپزشکی گفت: مشکل شیوع آنفلوانزای پرندگان، کمبود بودجه نیست، بلکه بیشتر مدیریتی است و تراکم بسیار مرغداریها در چند استان کشور سبب شیوع این بیماری شده است که برنامه ۳ ساله برای حل این مشکلات داریم.
شیوع بیماری آنفلوانزای پرندگان طی دو سال اخیر خسارات سنگینی را روی دست تولیدکنندگان مرغ و تخم مرغ در کشور گذاشته تا جایی که امسال از کشور صادرکننده تخم مرغ به واردکننده تبدیل شدیم و ستاد تنظیم بازار مجوز واردات 120 تن تخم مرغ را داده بود.
حال این سوال مطرح است که چرا سازمان دامپزشکی کارهای پیشگیرانه را برای جلوگیری از تکرار شیوع این بیماری در کشور به کار نگرفته و مشکل کار کجاست؟ آیا کمبود بودجه مانع است، یا مسایل مدیریتی در کشور است و آیا سازمان دامپزشکی یک تنه می تواند مشکل شیوع آنفلوانزای پرندگان را حل کند؟
علی صفر ماکنعلی دو ماه است که به عنوان معاون بهداشت و پیشگیری سازمان دامپزشکی فعالیت میکند و ظاهرا استراتژیهای سه ماهه و سه ساله برای حذف آنفلوانزای پرندگان در کشور دارد.
او معتقد است تراکم بیش از حد مرغداریها در برخی استانهای کشور و سن بالای مرغ تخم گذار به شیوع بیماری دامن زده که این امر قابل اصلاح است.
سال گذشته با ورود ویروس آنفلوآنزا از طریق پرندگان مهاجر و دالان هوایی به کشور، شاهد آن بودیم که 25 درصد مرغداریهای مرغ تخمگذار کشور درگیر این بیماری شده و پرندگان آنها معدوم شدهاند که این رقم را آقای حجتی وزیر جهاد کشاورزی نیز تأیید کرد. امسال نیز این سناریو تکرار شده و چیزی جز خسارتهای میلیاردی روی دوش تولیدکنندگان، دولت و صندوق حمایت از تولیدات کشاورزی نخواهد گذاشت. چه راهکاری برای پیشگیری از تکرار این گونه مشکلات در نظر گرفتهایم.
ماکنعلی : بحث شیوع آنفلوانزای پرندگان در کشور برای نخستین بار در 6 فوریه سال 2006 یعنی 12 سال پیش در کشور مطرح شد که از طریق قوهای مهاجر وارد ایران شد. در اسکله بندر انزلی حدود 500 قطعه قوی فریادکش بر اثر آنفلوانزا تلف شدند که آن زمان خودم شخصاً موضوع را ارزیابی و بررسی کردم که نمونههای اخذ شده به آزمایشگاههای مرجع بینالملل پادوا در ایتالیا فرستاده شد و اکنون به عنوان یکی از بانکهای ژن ویروس در آنجا نگهداری میشود.
اگر چه این ویروس توسط پرندگان مهاجر به کشور وارد شد، اما به دلیل عوامل مختلف پخش و منتشر شد، اما آنچه که بررسیهای ما نشان میدهد، این است که انتشار ویروس آنفلوانزای پرندگان از طریق سرریز شدن ویروس از حیات وحش و انتقال آن به پرندگان بومی و قرار گرفتن پرندگان مهاجر در کنار پرندگان بومی محقق شده است.
نباید فراموش کرد که شیوع این بیماری توسط حملونقل انسانی، کود، وسایل حمل سوخت، تیمهای واکسیناتور، افرادی که در داخل مرغداریها تردد میکنند و امثالهم در داخل کشور پخش شد و موضوع به اینجا رسید که در سال 1395 انفجار موجی از بیماری را در استان تهران و سایر استانهایی که تراکم مرغداری در آنجا وجود دارد، را داشتیم که بیشتر در مرغهای تخمگذار اتفاق افتاد.
موضوع دیگر اینکه مرغ تخمگذار پرندهای است که به طور متوسط 90 هفته (21 ماه) نگهداری میشود که تقریباً 20 هفته از آن را تولید تخممرغ ندارد، اما در بقیه عمر خود چیزی حدود 20 تا 22 کیلوگرم تولید تخممرغ دارد و همین دوره طولانی عمر و استرس بسیار زیاد برای تولید تخممرغ سبب میشود که این مرغها بیشتر در معرض بیماری قرار بگیرند و اکنون 9 استان داریم که 1500 واحد مرغداری با تراکم بالا در آنها مستقر هستند که استان مرکزی، اصفهان، فارس، خراسان رضوی، قزوین، البرز، قم و تهران که بالاترین تراکم شبکه مرغ تخمگذار در کشور را دارند و سالانه حدود 830 هزار تن تولید مرغ تخمگذار کشور است.
جانمایی واحدهای مرغداری دارای مشکلات خاص خود است، مثلاً در استانی مانند کرمان که این قدر تراکم مرغداری در آن نیست، مشکل آنفلوانزای پرندگان نداریم، یا در استان خراسان رضوی به دلیل آنکه تراکم مرغ تخمگذار نسبت به واحد سطح کمتر است، مشکلات این چنینی نداریم و بیشتر مشکل در استانهایی مانند قم، اصفهان،البرز و تهران است.
ویروس آنفلوانزای پرندگان دارای یک توان بقای خاصی است که اگر این ویروس روی چرخ یک ماشین وجود داشته باشد، مسافت طولانی را تا استانی مانند بوشهر طی کند چیزی از آن باقی نخواهد ماند، بنابراین توزیع جغرافیایی مرغهای تخمگذار یکی از عوامل شیوع آنفلوانزای پرندگان است، چون تراکم بسیار بالا این امکان را به ویروس میدهد که از یک مرغداری به مرغداری دیگر توسط عوامل مختلف منتقل شود.
تا آنجا که به خاطر دارم سال گذشته آقای دکتر خلج رئیس سابق سازمان دامپزشکی در مصاحبهای اعلام کرد که یکی از عوامل انتشار ویروس آن است که برخی مرغداریها با فاصله کمتر از 200 متر با یکدیگر قرار دارند و حتی هواکش تخلیه مراکز تخلیه با یکدیگر تداخل دارند و همین امر سبب میشود که انتقال بیماری بین مرغداریها به راحتی اتفاق بیفتد.
ماکنعلی : زمانی که کانونی را پس از تشخیص برای معدومسازی در نظر میگیریم، باید از ابزاری استفاده کنیم که ابتدا مشخص شود ویروس از چه نقاطی انتقال یافته و از آن نقطه درگیری ممکن است، به چه نقاط دیگری انتقال پیدا کرده باشد، تا نقاط مدنظر نیز برای جلوگیری از انتشار مجدد حذف و معدومسازی شود که اصطلاحاً به آن مختومه کردن کانونها اطلاق میشود.
اما ما به دلیل پیچیدگی اکوسیستمی که داشتیم با مشکلاتی مواجه بودیم و بنابراین ویروس آنفلوانزای پرندگان در اکوسیستم که یک میلیون و 648 هزار کیلومتر مربعی مساحت ایران مستقر شده و این ویروس در نقاطی از کشور در پرندگانی بدون وجود تابلوی بالینی وجود دارد که با جابجایی پرنده ویروس نیز جابجا میشود، بنابراین ما در بحث مختومه کردن کانونهای بیماری آنفلوانزا در کشور با پیچیدگی مواجه هستیم.
فکر نمیکنید نگهداری بیش از اندازه برخی پرندگان و بالا رفتن سن آنها از جمله مرغ تخمگذار یکی از عوامل دامن زدن به این موضوع است؟
ماکنعلی: ما مکانیسمی داریم تحت عنوان جایگزینی مرغهای تخمگذار و به جایی میرسد که نگهداری مرغ تخمگذار نسبت به مصرف غذا و تخمگذاری مقرون به صرفه نیست و باید حذف شود که این مرغها با جوجهریزی جدید جایگزین میشود. ما برنامه جایگزینی 20 میلیون قطعه پولت را طراحی کردهایم که در حال اجراست و به جای آنکه مرغ تخمگذار 90 هفته ماندگاری داشته باشد، پس از 30 هفته تخمگذاری به کشتارگاه رفته و حذف میشود و با پولتهای جوان جایگزین میشود که البته این برنامه بین سازمانی، بین سازمان دامپزشکی و معاونت امور دام در سراسر کشور و استانهای مختلف انجام میشود چرا که بیماری آنفلوانزا سبب شده است که جمعیت فعال مرغ تخمگذار ما از آن میزانی که برای تأمین نیاز بازار مدنظر است، کمتر شود.
پس شما تأیید میکنید که پدیده آنفلوانزای پرندگان سبب کاهش جمعیت مرغ تخمگذار و بر هم خوردن تنظیم بازار تخممرغ شده است.
ماکنعلی: طبیعی است که یکسری افراد امر تنظیم بازار را بر عهده دارند و در شرایط این چنینی مجبورند با واردات این مهم را انجام دهند و ما مکانیسمهای جایگزین در دستور کار داریم و این گونه نیست که بگوییم تولید از بین میرود، بلکه یک وقفه چند ماهه ایجاد میشود و پس از آن تولید تخممرغ به روال عادی بازمیگردد. ما برنامهای داریم که هفته گذشته در قزوین از آن رونمایی کردیم که بنده به عنوان معاونت بهداشت و پیشگیری سازمان دامپزشکی برنامه جدیدی در دستور کار دارم که در 4 راهکار و الگو ارائه کردهایم که استانهایی مانند مازندران، گیلان، گلستان برای پیشگیری از آنفلوانزای پرندگان دارای الگوی خاص خودش است. برنامه دوم مربوط به استانهای قم، قزوین، اصفهان، آذربایجان شرقی، البرز، مرکزی است که احتمال دارد استان خراسان رضوی و استان فارس هم به آن اضافه شود. در این الگو ما یک واکسیناسیون پیشگیرانه هدفمند بر اساس الگوی توصیه شده مجامع ذیصلاح بینالمللی در آن اجرا خواهیم کرد و قسمت سوم برنامه ما مربوط به سایر استانهاست که کار پیشگیری را انجام دهیم، اما مسأله اینجاست که فقط مشکل ما بیشتر اکنون در 7 استان است.
اینکه بخواهید یک برنامه بلندمدت اجرا کنید مسأله دیگری است، اما اکنون دغدغه ما همین چند ماهه باقیمانده از فصل زمستان است که نگرانیهایی را به وجود آورده است شما چه برنامه کوتاهمدتی برای پیشگیری از آنفلوانزا دارید؟
ماکنعلی: استراتژی سه ماههای را در دستور کار داریم که نقاط احتمالی که ویروس در آنها مستقر شده را شناسایی و مختومه کنیم. البته ما برنامه سه ساله داریم که پس از پاکسازی کشور از ویروس آنفلوانزای پرندگان 7 استانی را که بیشترین تراکم بار بیماری را دارند، به دنبال ارتقای سطوح امنیتی زیستی و اصلاح ساختار باشیم و میتوانیم قول دهیم که در صورت اجرای دقیق برنامه ما در سه سال آینده شاهد شیوع آنفلوانزای پرندگان در کشور نخواهیم بود. به عنوان مثال کشوری مانند چین با 12 برابر پیچیدگی اکوسیستم 20 درصد مرغ دنیا را تولید میکند و استراتژی را به کار برده است که صنعت طیور آن به راحتی فعال است.
یعنی شما میخواهید بگویید که مرغداریهای سنتی و آنهایی که ساختار نامناسبشان سبب انتقال بیماری میشود را اصلاح خواهید کرد این خود مستلزم هزینه بسیاری است که همواره دامپزشکی از تأمین آن عاجز بوده است؟
ارسال نظر برای این مطلب
نظرات کاربران
تا کنون نظری برای این مطلب ثبت نشده است.