شرایط استاندارد آشیانه و مدیریت در مرغان مادر

دکتر احمد تاتار

دکتر احمد طاطار

استادیار گروه  علوم دامی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

 

 

الف- دوره رشد

دوره رشد مرغان مادر را معمولاً از سن یکروزگی تا 22-18 هفتگی درنظر می گیرند که دوره آماده سازی مرغان مادر برای ورود به دوره تولید می باشد. هدف از پرورش در دوره رشد عبارتست از رشد مرغانی با وزن استاندارد، یکنواختی گله، شرایط و بلوغ مناسب در زمانی که قرار است وارد دوره تولید شوند. مهمترین شاخص های پرورش مناسب در دوره رشد؛ وزن بدن و یکنواختی گله است. از آنجائیکه کشورهای مختلف شرایط یکنواختی از نظر شرایط آشیانه در دوره رشد، قوانین متنوع کشورها، شرایط آب و هوایی و هزینه کارگری متفاوتی دارند با اینحال الگوی دوره رشد مرغان مادر در کشورهای مختلف تفاوت چندانی ندارد. مرغان مادر در طی دوره رشد بر روی بستر پرورش می یابند و جنس موارد مورد استفاده برای بستر نیز با توجه به میزان دسترسی مواد در مناطق مختلف متفاوت است. در اروپا، معمولا از تراشه نجاری، برگ های خشکیده و کاه برای بستر استفاده می شود و پرورش در قفس در دوره رشد نیز به ندرت دیده می شود. خوراک موردنیاز مرغان مادر را معمولا در سینی دانخوری، دانخوری زنجیری یــا دانخوری آویز قــرار مــی دهند و نوع خوراک مورد استفاده نیز مش، کرامبل و یا پلت می باشد. خوراک پلت شده را می توان در دانخوری آویزان نیز به تغذیه جوجه ها رساند. همانطور که استحضار دارید مــرغان مادر در دوره رشد باید رژیم غذایی دارای محدودیت داشته باشند. همچنین، میزان مصرف آب را هم می توان دارای محدودیت درنظر گــرفت. شیوه اعمال محدودیت را می توان به صورت روزانه و یا یک روز در میان درنظر گرفت. برنامه محدودیت یک روز در میان با الگوهای مختلفی می تواند اعمال شود به عنوان مثال 6/1، 5/2 یا 4/3 (به ترتیب 1 روز، 2 روز و 3 روز اعمال گرسنگی و عدد بزرگتر به معنی روزهای تغذیه آزاد می باشد). در اروپا قوانین حمایتی از حیوانات باعث شده است که شیوه اعمال گرسنگی روزانه انجام نگیرد و به جای آن از اعمال محدودیت غذایی در طی روز استفاده می شود. همچنین بعد از سن 6 هفتگی معمولا حصارهایی به دور مرغان مادر قرار میدهند تا عادت کنند که به نقاط بلندتر آشیانه رفته و برای دوره تخمگذاری در تله های تخمگذاری تمرین داده شوند.

بسته به نوع کشور، شرایط آب و هوایی و نیز قوانین موجود نوع آشیــانه مورد استفاده می تواند از نــوع بدون پنجره، دارای پنجره هایی در دیواره طولی و نیز فاقد دیواره طولی و داشتن پرده باشد. پرندگان نر و ماده نیازهای تغذیه ای متفاوتی دارند بنابراین به صورت مجزا پرورش می یابند. تراکم گله نیز با توجه به شرایط آب و هوایی و نیز قوانین کشورها متفاوت است به طور مثال تراکم استاندارد گله در کشورهای اروپایی را 7 تا 10 پرنده ماده در متر مربع و 4 تا 8 پرنده نر در متر مربع اعلام کرده اند. پس از چند روز از عمر مرغان مادر برنامه نوری را در مورد آنها اعمال می کنند بدین صورت که سیستم روشنایی 8 ساعت در روز را با شدت نور 10 تا 20 لوکس توصیه کرده اند. در شرایط وجود عارضه نوک زدن به پر و یا بروز کانیبالیسم می توان شدت نور را به پایین تر از این حد نیز کاهش داد. معمولا کمپانی های اجداد عرضه کننده مرغان مادر در کتابچه های خود شرایط پرورش نژاد مورد نظر خود (راس، کاب، هوبارد و غیره) را از نظر تراکم گله، برنامه نوری، روش تغذیه و موارد دیگر به خوبی توصیه و منتشر می کنند.

ب- دوره تولید

هدف اصلی در دوره تولید مرغان مادر، تولید تخم مرغ های نطفه دار است تا زمینه ساز تولید جوجه های یکروزه سالم و قوی باشند. نکته اصلی مدیریتی در مورد دوره تولید مرغان مادر مدیریت حفظ سلامت گله در طی این دوره است تا بتوانند همیشه سطح درصد تخمگذاری خود را در حد مطلوب نگهدارند. در این دوره از یکسری شــاخص ها برای ارزیابی سلامت گله استفاده می شود که عبـارتند از: وزن بدن، شرایط بدنی، میزان تخمگذاری و درصد هچ، میزان باروری و در نهایت وزن تخم مرغ.

معمولا دوره انتقال مرغان مادر از دوره رشد به دوره تولید مستلزم انتقال آنها به آشیانه جدید است که حتی می تواند در مزرعه ای جداگانه باشد. دوره تولید از سن 22-18 هفتگی آغاز شده و بسته به عملکرد گله تا سن 65-60 هفتگی به طول می انجامد. همانطور که ذکر شد دوره رشد مرغ و خروس جداگانه بوده اما در ابتدای دوره تولید با یکدیگر به صورت مخلوط نگهداری می شوند و معمولا در اروپا این اختلال مرغ و خروس در روز اول انتقال به سالن تولید انجام می شود.

اکثر گله های مادر در طی این دوره در آشیانه های طبقاتی نگهداری می شوند. همانند دوره رشد، در دوره تولید نیز بسته به نوع کشور، شرایط آب و هوایی و نیز قوانین موجود نوع آشیانه مورد استفاده می تواند از نوع بدون پنجره، دارای پنجره هایی در دیواره طولی و نیز فاقد دیواره طولی و داشتن پرده باشد. تفاوت برنامه نوری در دوره تولید، استفاده از نور مصنوعی علاوه بر نور طبیعی برای تحریک تولید مثل (تخمگذاری) است. در برخی موارد نادر نیز مرغان مادر در کلونی هایی نگهداری و تخمگذاری می نمایند که این کلونی ها مجهز به آشیانه های تخمگذاری، حصار و نیز کمی فضای بستر می باشند. استفاده از قفس های چند طبقه برای پرورش مــرغان مادر رایج نیست. در برخی کشورها نیز مرغان مادر در قفس های معمول چندطبقه نگهداری شده و از طریق تلقیح مصنوعی اسپرم خروس مورد نظر را دریافت می کنند که البته این روش در اروپا مرسوم نیست. 

آشیانه مرسوم مورد استفاده در دوره تولید عبارتست از بخش دارای بستر به همراه بخش هایی که دارای تله های تخمگذاری چند طبقه می باشند. در برخی کشورها ممکن است تفاوت های کمی در مورد شیوه پرورش مشاهده شود که ناشی از تطابق پذیری آب و هوایی و نیز امکانات کشورها باشد. آب و خوراک را می توان در بخش بستر مهیا نمود. نوع بستر نیز در کشورهای مختلف متنوع بوده و ممکن است از جنس تراشه نجاری و یا کاه باشد. شکل خـوراک نیز به فرم مش، کرامب و یا پلت است کــه توسط دانخوری هـای تراف و یا ظــروفی است که مــانع تغذیه خروس می شوند. معمولاً تغذیه خروس ها متفاوت بوده و دربرگیرنده دانخوری هایی در کنار دیوار و یا تراف مخصوص می باشد به طوری که مانع مصرف خوراک توسط مرغ ها شود. در دوره تولید نیز اعمال محدودیت غذایی وجود دارد اما نه به شدت اعمال محدودیت در دوره رشد چرا که در دوره رشد کنترل وزن و بلوغ جنسی مرغان مادر اهمیت بسزایی دارد. تامین آب نیز با آبخوری های نیپل، زنگوله ای و یا کاسه ای (نیپل) انجام می شود.

تراکم استاندارد گله در دوره تولید بین 5 تا 7/5 پرنده در مترمربع در نظر گرفته می شود که بستگی به قوانین محلی دارد و معمولا میزان تراکم در آشیانه های باز حتی کمتر از این میزان است. میزان درصد خروس ها در ابتداری دوره تولید 8 تا 11 درصد است اما به تدریج در طی دوره به دلیل مرگ و میر و حذف خروس ها کمتر نیز می شود. معیارهای مورد استفاده برای حذف خروس ها در این دوره ناتوانی در بروز رفتار جفتگیری و نیز مشکلات سلامتی مشهود آنها می باشد به طوری که معمولا در طی دوره تولید 15 تا 25 درصد خروس های گله حذف انتخابی می شوند. در برخی کشورها هم روش جایگزینی خروس اجرا می شود بدین معنی که به جای خروس های حذفی از خروس های جوان جدید استفاده می کنند تا میزان باروری گله را در حد مطلوب نگه دارند. این روش خطراتی مانند ورود عوامل جدید بیماری زا به گله و نیز ایجاد تنش در گله ناشی از جدال خروس های جدید با قدیمی ها را به همراه دارد. 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع:

Reference: Ingrid C. de Jong and Rick A. van Emous. 2017. Broiler breeding flocks: management and animal welfare. Burleigh Dodds Science Publishing Limited. 

 

 

 

 

 

دفعات بازدید: 1254