بررسی چالش های موجود در تجهیزات پرورش مرغ تخم گذار

کورش غلامی

متخصص فیزیولوژی دامپزشکی

مشاور فارم های صنعتی مرغ تخم گذار

مدرس دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی

با نگاهی به سرانه مصرف تخم مرغ در کشور های توسعه یافته (بالاتر از 400 عدد) و مقایسه آن با سرانه مصرف در کشور ایران و از طرفی توجه روز افزون علم پزشکی و متخصصین تغذیه انسانی به ترکیبات با ارزش این ماده غذایی واضح و مبرهن است که مصرف این محصول کشاورزی و صنعت طیور و همچنین به دنبال آن، توسعه تولید آن در آینده گریز ناپذیر و قابل پیش بینی است. اما نکته حائز اهمیت این است که با توجه به عدم ثبات قیمت این محصول در بازار ایران و از طرفی هزینه ی بالای مواد خوراکی، کاهش هزینه های تولید و حداکثر بهره برداری از ظرفیت ژنتیکی تولید، در نژاد های موجود، می بــاشد و نظر به اینکه نوع پرورش در این شاخه از صنعت مرغداری لزوما به صورت متراکم و در قفس می باشد لــذا همیشه استفــاده از سیستم های استاندارد و مدرن دغدغه ی اصلی کارشناسان دخیل در پرورش بوده است که در ادامه به قسمت هایی از این موارد اشاره خواهد گردید.

سیستم دانخوری:

• با توجه به نوع تغذیه مرغ تخم گذار که بر خلاف مرغ گوشتی تغذیه محدود از نظر مقدار می باشد، نوع سیستم دانخوری مورد استفاده بسیار حائز اهمیت است. در واقع در تغذیه مرغ تخم گذار با توجه به طولانی بودن مدت پرورش (بیشتر از 13 ماه) علاوه بر حداکثر تولید می بایست به ماندگاری گله و حفظ سلامت اندام هایی که در تداوم کمیت و کیفیت   تولید موثر هستند، مانند کبد، کلیه و تخمدان توجه اساسی و بسیار دقیقی داشت. امروزه دیده می شود که شرکت های تولید کننده  نژاد های تخمگذار، دقت مقدار دان مصرفی را در حد یک گرم و تنظیم مواد مغذی را در حد صدم درصد توصیه می کنند. خوشبختانه تازگی دیده می شود که تعداد محدودی ازکمپانی های تولید کننده تجهیزات این مهم را مد نظر قرار داده اند و با تغییرات در سیستم های دانخوری، مانند کم کردن سطح  مقطع تراف های دانخوری، تغییر در سیستم توزیع دادن و امکان افزایش و دفعات دان دهی توانسته اند گام مهمی را در این خصوص بردارند. در واقع در سیستم دانخوری های قدیمی که سطح مقطع تراف دانخوری بیش از 5cm است، توزیع دان عملا به صورت یکسان امکان پذیر نیست و  غالبا این کار به صورت دستکش های مکرر توسط نیروی کارگری صورت می گیرد و در نهایت علاوه بر افزایش هزینه، نتیجه مطلوبی حاصل نمی گردد که پیامدهای مخربی، مانند ضعف پوسته، افزایش تلفات پرولاپس و کبد چرب را در پی دارد.

همچنین قسمت ارزشمند دیگری که می تواند تعبیه گردد، وجود سیستم اندازه گیری مصرف دان روزانه است که می تواند کوچکترین تغییر یا  کاهش در مصرف دان را که غالبا چند روز قبل از بیماری و به صورت خیلی نامحسوس اتفاق می افتد و معمولا قابل رویت نیست را به مرغدار و مشاور فارم گزارش دهد و باعث کنترل و یا حتی پیشگیری از وقوع بیماری و خسارت جدی به گله گردد.

سیستم آبخوری:

• یکی از موارد بسیار مهم در پرورش مرغ تخم گذار دسترسی راحت و همیشگی گله به آب آشامیدنی است. این موضوع به لحاظ وجود مقدار بالای املاح معدنی در جیره مرغ تخم گذار دارای اهمیت ویژه ای است چرا که قطع شدن آب یا کم شدن آن می تواند آسیب های جدی مانند  تلفات سنگین، قطع تولید، نارسایی کلیه و بیماری نقرس مزمن را تا  پایان دوره در پی داشته باشد. در گله های مرغ تخم گذار موقعیت لوله های نیپل به صورتی است که در وسط دو آشیانه و در قسمت انتهای قفس قرار می گیرد. آگاهی  از وجود آب آشامیدنی و اطمینان از مسدود نشــدن نیپل ها، مستلزم چک کردن مکانیکی دائم توسط کارگر است که متاسفانه در گله های مورد مشاوره معمولا خطای کارگری در این خصوص به دفعات سبب خســارات سنگین گــردیده است. بــرای رفع این چالش می بایست سیستم های آبخوری مجهز به سیستم آلارم اضطراری قطع آب و همچنین سیستم انــدازه گیری مصـــرف آب روزانه باشند که خوشبختــانه مشاهده می شود کــه تعداد محدودی از شرکــت های تولید کننده قفس در دنیا این موضوع را مد نظر قرار داده اند که شایسته است تولید کنندگان این بخش، به آن توجه و دقت کافی نمایند.

مورد تاسف آور دیگری که هنوز در بسیاری از واحد های پرورش که از قفس منبری و قدیمی استفاده می نمایند، این است که محل قرار گرفتن لوله نیپل در قسمت جلویی قفس است که در اوایل زمان انتقال پولت به قفس در سن 12 هفتگی به علت کوچک بودن جثه پرنده، دسترسی به آب بسیار مشکل میباشد.

دو تن از پژوهشگران این حوزه، GERNA و ADAMS طی تحقیقی در دانشگاه کانزاس گزارش نمودندکه جایگزینی نیپل ها در قسمت عــقب هر لانه تاثیر معنی دار تری در میزان تخمگذاری دارد.

موارد متعدد دیگری در قفس تخمگذار، مانند انعطاف کف قفس جهت جلوگیری از قفس رنجوری و حرکت به موقع تخم مرغ به سمــت نوار تخم مرغ جمع کن ، ارتفاع دیواره جلویی تراف دانخوری جهت جلوگیری از ریخت و پاش دان ، سیستم های روشنایی و سیستم های تهویه دارای اهمیت هستند که در مباحث بعدی به آنان پرداخته خواهد شد.

سیستم آبخوری:

• یکی از موارد بسیار مهم در پرورش مرغ تخم گذار دسترسی راحت و همیشگی گله به آب آشامیدنی است. این موضوع به لحاظ وجود مقدار بالای املاح معدنی در جیره مرغ تخم گذار دارای اهمیت ویژه ای است چرا که قطع شدن آب یا کم شدن آن می تواند آسیب های جدی مانند  تلفات سنگین، قطع تولید، نارسایی کلیه و بیماری نقرس مزمن را تا  پایان دوره در پی داشته باشد. در گله های مرغ تخم گذار موقعیت لوله های نیپل به صورتی است که در وسط دو آشیانه و در قسمت انتهای قفس قرار می گیرد. آگاهی  از وجود آب آشامیدنی و اطمینان از مسدود نشــدن نیپل ها، مستلزم چک کردن مکانیکی دائم توسط کارگر است که متاسفانه در گله های مورد مشاوره معمولا خطای کارگری در این خصوص به دفعات سبب خســارات سنگین گــردیده است. بــرای رفع این چالش می بایست سیستم های آبخوری مجهز به سیستم آلارم اضطراری قطع آب و همچنین سیستم انــدازه گیری مصـــرف آب روزانه باشند که خوشبختــانه مشاهده می شود کــه تعداد محدودی از شرکــت های تولید کننده قفس در دنیا این موضوع را مد نظر قرار داده اند که شایسته است تولید کنندگان این بخش، به آن توجه و دقت کافی نمایند.

مورد تاسف آور دیگری که هنوز در بسیاری از واحد های پرورش که از قفس منبری و قدیمی استفاده می نمایند، این است که محل قرار گرفتن لوله نیپل در قسمت جلویی قفس است که در اوایل زمان انتقال پولت به قفس در سن 12 هفتگی به علت کوچک بودن جثه پرنده، دسترسی به آب بسیار مشکل میباشد.

دو تن از پژوهشگران این حوزه، GERNA و ADAMS طی تحقیقی در دانشگاه کانزاس گزارش نمودندکه جایگزینی نیپل ها در قسمت عــقب هر لانه تاثیر معنی دار تری در میزان تخمگذاری دارد.

موارد متعدد دیگری در قفس تخمگذار، مانند انعطاف کف قفس جهت جلوگیری از قفس رنجوری و حرکت به موقع تخم مرغ به سمــت نوار تخم مرغ جمع کن ، ارتفاع دیواره جلویی تراف دانخوری جهت جلوگیری از ریخت و پاش دان ، سیستم های روشنایی و سیستم های تهویه دارای اهمیت هستند که در مباحث بعدی به آنان پرداخته خواهد شد.

بیشتر از نیاز در نظر گرفته شده است و یا اینکه آب منطقه شور و دارای یون سدیم می باشد. در این حالت افزایش سدیم در مایعات خارج سلولی باعث افزایش اسمولالیته شده و از طریق یک هسته  در مغز، هورمونی به نام ADH ساخته می شود و در هیپوفیز  به خون ترشح می گردد.  ADHبر روی کلیه ها تاثیر گذاشته و از دفع آب جلوگیری می کند و به این وسیله با افزایش جذب آب غلظت سدیم بــه حالت طبیعی یــا 145 میلی اکی والان بر لیتر بر می گردد. موضوع قابل توجه این است که میزان تمامی یون ها در پلاسمای خون و در ابتدای لوله های کلیوی برابر است. بعضی باید در ابتدا همان مقدار از این مواد که در خون هستند در کلیه ها هم باشد تا اینکه در نهایت به وسیله دستورات صادر شده از سیستم عصبی و هورمونی کلیه تصمیم به تنظیم غلظت این مواد بگیرد. بنابراین گردش خون زیادی در کلیه ها وجود دارد که برابر با یک چهارم کل خروجی خون قلب در دقیقه می باشد.

در حالت هایی که مقدار مصرف، آب کم شود باز هم غلظت یون های فوق در خون در اثر کاهش مصرف آب بالا رفته و باز هم اسمولالیته بالا می رود  و کلیه هــا موظف به کــاهش ادرار می شوند. در این حالت اتفاقی کــه می افتد شامل کاهش جریان پلاسما در توبول های کلیوی و تجمع اسید اوریک و بسیاری از عوارض ناشی از عدم کارکرد صحیح کلیه باشد نقرس می باشد.

امروزه با پیشرفته علم روز به روز به اهمیت فعل و انفعالات فیزیولوژیک و تاثیر آن در عملکرد کلیه ها بیشتر پی برده می شود و محققین به این فکر افتاده اند که سرنوشت مواد مغذی را علاوه بر دستگاه گوارش در مسیر فعل و انفعالات بیوشیمیایی و فیزیولوژیک نیز دنبال نمایند.

نتیجه گیــری: دسترسی مناسب، کافی و به موقع مرغ تخـم گذار به آب باعث می شود که بدن مرغ بتواند در حالت های مختلف متابولیک از طریق عملکرد صحیح و مناسب کلیه ها یون های دخیل در عملکرد را ثابت  تنظیم کند و در نتیجه بهترین نتیجه به دست آید. در واقع یکی از موارد مهم مدیریتی در پرورش مرغ تخم گذار حفظ سلامت کلیه ها و جلوگیری از بیماری های متابولیک می باشد. در بحث مربوط به عملکرد درست و مناسب کلیه های طبیعی است که استفاده از تجهیزات مدرن آبرسانی  اهمیت ویژه و غیر قابل چشم پوشی دارند.